عمر مفید باتری ماشین چقدر است؟

عمر مفید باتری ماشین :

هر وسیله و ابزار کاربردی به ناچار عمری دارد که به ساختار تولید و نحوه استفاده کردن از آن بستگی دارد. باتری ماشین نیز دارای عمر مفید کاری می باشد که وابسته به چگونگی استفاده از آن و کیفیت مواد به کار رفته در تولید می باشد.

عمر مفید باتری به چه معنی می باشد:

طول زمانی که یک وسیله شروع به کار می کند و سپس مستهلک شده و از بین می رود را عمر مفید آن می نامند. عمر مفید یک باتری ماشین معمولا” حدود 3 سال اعلام می گردد ولی اگر خوب استفاده شود بیشتر از این نیز کار خواهد کرد. برعکس عدم رعایت درست شرایط مصرف یا بکار نگرفتن مواد مرغوب در تولید انواع باتری های ماشین می تواند طول عمر آن را کاهش دهد. پس نتیجه میگیریم که در جواب این سوال که عمر مفید باتری ماشین چقدر است؟ باید گفت که متوسط طول عمر باتری ها همان 3 سال است اما در واقعیت کاری میتواند بیشتر یا کمتر هم باشد. در واقع نوع استفاده و وضعیت نگهداری از باتری زمان عمر مفید آن را کم یا زیاد می کند.

انواع باتری ماشین :

باتری های مورد استفاده در خودرو ها به دو نسل مهم زیر تقسیم می گردند:

• باتری اسیدی
• باتری اتمی

این دو در ساختار و طول عمر با یکدیگر متفاوت هستند که آنهم به علت نوع ساختار درونی این باتری ها می باشد.

باتری اسیدی از صفحات سربی و مایع اسیدی بین آنها تشکیل گردیده است. تعداد صفحات در این نوع باتری 6 عدد بوده و مایع اسیدی شامل 65 درصد آب و 35 درصد اسید می باشد. این باتری ها همیشه نیاز به کنترل و نگهداری دارند تا سطح و غلظت الکترولیت یا همان آب باتری آن ثابت بماند. عمر مفید باتری ماشین از نوع اسیدی نیز به مراقبت مداوم از اندازه و غلظت این مایع بستگی دارد. باید در نظر داشت که آب باتری در اثر کار کردن یا گرمای هوا به تدریج بخار می گردد و نیاز به تنظیم مجدد دارد. در روی این نوع از باتری ها 6 عدد درب برای هر یک از خانه های آن قرار دارد که می باید جداگانه بازدید گردد. در بازار فروش قطعات، برای باتری های اسیدی دو نوع مایع به فروش می رسد.

• آب مقطر که در واقع برای تنظیم غلظت اسیدی الکترولیت داخل باتری استفاده می گردد.
• آب اسید یا اسید باتری ماشین.

انتخاب اینکه باتری نیاز به کدام یک از این دو محلول دارد یا اینکه چقدر از هر یک از آنها باید اضافه گردد بر عهده متخصص برق خودرو می باشد. یک متخصص حرفه ای ابتدا به کمک ابزار مخصوص تشخیص میزان اسیدی بودن، اسید باتری را کنترل کرده و مشخص می کند کدام مایع مورد نیاز است. در این حالت اگر میزان اسیدی بودن کم بود آنگاه آب اسید به باتری افزوده میگردد. در حالتی که خاصیت اسیدی باتری زیاد باشد نیز باید با افزودن آب مقطر آن را کاهش داد.

البته توجه نمایید که باتری خودرو بیشتر از اینکه اسیدش را از دست بدهد، مقدار آب مقطر خود را کم می کند. این کم شدن به علت گرمای حاصل از کار کردن و گرمای محیط می باشد. فقط در مواردی که باتری زیاد شارژ گردد مقدار اسید کم شده و نیاز به افزودن دارد. بنابراین هیچگاه نباید بدون اطلاع از وضعیت باتری اقدام به افزودن آب مقطر یا آب اسید درون باتری نمود. تنظیم سطح مایع درون باتری بهتر است توسط باتری ساز پس از تست اسیدی باتری صورت بگیرد.

نوع دوم باتری ها را اصطلاحا” باتری اتمی یا خشک می نامند که در واقع جدیدتر و بهتر از باتری های اسیدی معمولی می باشند. البته در این نوع باتری نیز برخلاف تصور مردم مایع اسیدی وجود دارد و ابدا” خشک نیست. در واقع جنس صفحات داخلی و تکنولوژی ساخت در آنها باعث شده تا سطح مایع درون آنها تغییر نکند. مردم به همین علت گمان می کنند که در آنها مایع اسیدی وجود ندارد. به همین علت بر روی باتری های اتمی حروف اختصاری (MF) که همان maintenance free نوشته شده که مفهوم آن بدون نیاز به کنترل میباشد.

عمر مفید باطری ماشین از نوع اتمی بیشتر از مدل اسیدی است. همچنین قدرت شارژ شدن و استارت زدن نیز در آنها بیشتر از نوع اسیدی می باشد. عدم نیاز به کنترل سطح آب باتری در مدل باطری ماشین اتمی خود نشان دهنده بیشتر بودن عمر باتری از این نوع است. البته قیمت تمام شده باتری های اتمی بیشتر از مدل اسیدی است. این بیشتر بودن به علت جنس صفحات این نوع باتری ها می باشد.

شرایط نگهداری و تاثیر آن بر افزایش عمر باتری :

چنانکه گفته شد عمر مفید باتری ماشین اگرچه توسط سازنده مقداری مشخص اعلام می گردد ولی می تواند تغییر کند.

عمده ترین دلایل کاهش عمر مفید باطری خودرو عبارتند از :

• باتری ماشین مدل اتمی به علت استفاده از مواد مرغوب تر و تکنولوژی بهتر در ساخت و نیاز کمتر به مراقبت، عمر بیشتری نسبت به باتری اسیدی دارد.
• مکان استفاده از ماشین و مقدار ساعت کارکرد روزانه آن نیز در عمر مفید باتری تاثیر دارد. خودروهایی که ساعت های زیادی از روز یا شب را کار می کنند یا آنها که از استارت زیاد استفاده می نمایند طول عمر باتری کمتری دارند. شرایط آب و هوایی نیز در مدت زمان کار باتری تاثیر می گذارد.
• کنترل سطح مایع در باتری اسیدی ضامن سلامت آن خواهد بود.
• –          در هر دو نوع باتری سلامت سیستم شارژ کننده نیز در طول عمر باطری خودرو تاثیر دارد.
• وضعیت سلامت و حجم تجهیزات برقی استفاده کننده از باتری ماشین نیز در طول عمر آن اثر دارد. بنابراین استفاده از وسایل پر مصرف مثل لامپ های زنون یا سیستم های صوتی بزرگ عمر باتری ماشین را کاهش می دهد.
• سیم های رابط انتقال برق نیز می باید همیشه کنترل گردند تا در اثر کهنگی، عایق آنها از بین نرفته باشد. اگر عایق دور سیم های برق خودرو به هر علتی از بین برود پدیده ای به نام برق دزدی یا رد کردن شارژ اتفاق می افتد. برق دزدی باعث میگردد که باتری به سرعت تخلیه گردد و نیاز مداوم به شارژ پیدا کند. همین نیاز مداوم به شارژ باعث لطمه به باتری، دینام و آفتامات می گردد.
• بررسی و کنترل رنگ نشانگر قرار گرفته بر روی باتری اتمی نیز همیشه باید انجام گردد. این نشانگر در حالتی که باتری سلامت باشد رنگ سبز را نشان می دهد. همچنین وقتی باتری نیاز به شارژ داشته باشد رنگ آن سیاه شده و در صورت خرابی به رنگ سفید تبدیل می گردد.
• رفع اثر سولفاته شدن از روی سر های باتری باعث اتصال خوب و کامل کابل های برق می گردد. سولفاته شدن سر باتری نوعی واکنش شیمیایی است و در پی آن با تشکیل لایه عایق به تدریج برق دهی مختل می گردد.
• انتخاب شرکت سازنده باتری نیز در کیفیت آن بسیار موثر است. بهترین شرکت های سازنده باتری ایرانی موجود در بازار عبارتند از باطری صبا و باطری سپاهان که هر دو طیف گسترده ای از باتری را روانه بازار نموده اند. خرید باتری خودرو از این دو شرکت باعث میگردد تا خریدار با دریافت گارانتی بهتر با خیال راحت از باتری استفاده کند.

علایم خرابی که باعث کاهش طول عمر باتری می شود چیست؟

هر باتری ماشین به هر حال در زمانی نامشخص بر اثر کارکرد و استفاده زیاد از کار خواهد افتاد. این از کار افتادن یا خراب شدن می تواند یکباره اتفاق بیفتد یا اینکه به تدریج با ضعیف شدن باتری ایجاد گردد. در نظر داشته باشید که استفاده از باتری های خراب یا ضعیف می تواند به دیگر تجهیزات خودرو آسیب بزند. وسایلی مانند استارت ماشین یا کامپیوتر مرکزی آن اولین قطعاتی هستند که از ضعیف بودن باتری آسیب جدی خواهند دید. رانندگان باید بدانند که حتی اگر باتری ماشین در ظاهر سالم است و کار می کند باز هم می باید در زمان های مشخص آنها را ارزیابی و کنترل نمود.

در ضمن یادتان باشد که هر باتری ماشین به صورت پیوسته می باید توسط دینام خودرو شارژ گردد. اندازه این شارژ به میزان مشخصی باید باشد و هرگز نباید کم و زیاد شود. مقدار شارژ باتری تحت کنترل قطعه ای به نام آفتامات است که سلامت آن تضمین کننده طول عمر باتری ماشین است. خرابی آفتامات باعث میگردد تا دو حالت برای باتری پیش بیاید که هر دو باعث خرابی خواهند شد.

اول اینکه آفتامات اجازه عمل شارژ کردن را در زمانی که نیاز به شارژ هست نمیدهد. در این حالت باتری ماشین توسط دینام شارژ نخواهد شد و به تدریج ضعیف میگردد. دوم آن که پس از کامل شدن شارژ، آفتامات اتصال باتری به دینام را قطع نکند و باز هم باتری توسط دینام شارژ گردد. در این حالت مایع داخل باتری و صفحات آن گرم شده و ممکن است  باتری منفجر خراب یا حتی منفجر شود. هر دو حالت پیش آمده می تواند عمر مفید باتری ماشین را کاهش دهند.

مهمترین علائم خرابی باتری ماشین عبارتند از :

چنانکه گفتیم باتری ها زمان مصرف مشخص دارند. یعنی با پایان عمر مفید باتری ماشین این قطعه دیگر کارایی لازم و درستی برای انجام کار خود را ندارد. پس بهتر است که همیشه از سلامت کامل آنها اطمینان حاصل نماییم تا در شرایط خطرناک و ضروری ناگهان متوجه نشویم باتری ماشین از کار افتاده یا توانش کاهش پیدا کرده است. به عنوان مثال فرض کنید که در یک صبح سرد زمستانی می خواهید از ماشین استفاده کنید که متوجه می گردید باتری قادر به پشتیبانی از استارت نیست. یا وقتی که شب و در جاده تاریک چراغ های خودرو را روشن می کنید ناگهان متوجه ضعیف بودن آنها شده و در نهایت ماشین شما خاموش گردد.

توجه نمایید که هر یک از این اتفاق ها می تواند در حفظ سلامت و امنیت شما و ماشین موثر باشد. پس می باید با مراجعه به متخصص برق خودرو در زمان های مشخص از میزان سلامت باتری ماشین اطمینان کسب نمایید. هیچگاه کنترل وضعیت باتری را برای زمانی که دیگر خراب شده نگذارید زیرا ممکن است زیان بیشتری به ماشین وارد گردد.

میزان ولتاژ باطری ماشین می باید در محدوده ای مشخص به صورت شکل زیر باشد.

بجز تست هایی که متخصصین از باتری ماشین می گیرند تا سلامت آنها مشخص گردد هر راننده ای می تواند به علایم زیر نیز دقت نماید. با توجه به این علامت ها می توان خیلی زود از خرابی باتری اطلاع کسب نموده و برای سرویس به تعمیرگاه مراجعه کرد.

• متورم شدن بدنه باتری ماشین که میتواند به سوراخ شدن یا حتی انفجار آن نیز تبدیل گردد. گفتیم که این اثر بیشتر به علت قطع نشدن شارژ باتری پس از رفع نیاز آن به شارژ ایجاد می گردد. خرابی آفتامات یا اتصال داخلی صفحه ها می تواند علت اصلی آن باشد.
• بوی بد و نامطبوع خروجی از باتری ماشین، که نشانه شارژ بیش از حد آن و یا افزایش خاصیت اسیدی آب باتری است.
• خاموش شدن خودرو در سرعت های کم که نشانه ضعیف شدن و پایان عمر مفید باتری ماشین می باشد. این حالت می تواند از خرابی دینام یا آفتامات نیز ایجاد گردد که تشخیص آن بر عهده تعمیرکار است.
• روشن نشدن خودرو در هوای سرد یا وقتی مدت زیادی خودرو بی حرکت بوده است. در این حالت یا باتری شارژ نگه نمی دارد که می تواند ناشی از برق دزدی باشد و یا اینکه عمر باتری پایان یافته و باید تعویض گردد.

توجه کنید هر یک از علایم بالا به تنهایی یا حتی چند نشانه با هم حکایت از پایان عمر مفید باتری ماشین شما دارد. با آگاهی از هر یک از این نشانه ها می توانید زودتر از اینکه خرابی باتری به ماشین آسیب بزند نسبت به تعمیر یا تعویض آن اقدام نمایید.

انواع و ویژگی های گارانتی باتری ماشین :

شرکت های سازنده باتری ماشین برای تضمین کیفیت باتری های تولیدی خود به مصرف کننده ها گارانتی سلامت برای زمانی مشخص می دهند. مقدار زمان گارانتی معمولا برابر با حداقل عمر مفید باتری ماشین می باشد که بسته به شرکت تولید کننده متفاوت است. از بین باتری های موجود در بازار معمولا” باتری خارجی فاقد شرکت گارانتی دهنده معتبر می باشد ولی در باتری ایرانی این زمان حداقل 6 ماه تا حداکثر 12 ماه یا حتی بیشتر است. در واقع کارخانه سازنده در طول آن زمان به مصرف کننده باتری ماشین اطمینان می دهد که باتری ساخت آن شرکت سلامت بماند. در این فاصله زمانی اگر باتری از کار افتاد یا ضعیف شد خریدار می تواند آن را تعویض نماید.

در نظر داشته باشید که این گارانتی برای شرایطی است که استفاده کننده باتری از آن به درستی بهره برده باشد. توجه کنید که اگر بیش از حد توان باتری به آن وسایل مصرف کننده وصل شده باشد یا به آن ضربه وارد شده باشد دیگر گارانتی باتری لغو می گردد. بنابر این همیشه در حفظ و نگهداری از باتری ماشین سعی و تلاش نمایید تا بتوانید از حداکثر عمر مفید باتری ماشین خود بهره ببرید.

روشهای افزایش طول عمر باتری ماشین :

رعایت کردن تمامی دستورات زیر می تواند طول عمر باتری ماشین شما را افزایش داده و به این ترتیب از تحمیل هزینه اضافه به شما جلوگیری نماید.

• چک کردن مداوم سطح الکترولیت در باتری اسیدی و توجه به نشانگر رنگ دار قرار گرفته بر روی باتری اتمی
• جدا کردن باتری از ماشین در زمانی که برای مدت طولانی از خودرو استفاده نمی گردد.
• درست و به اندازه استفاده کردن از وسایل مصرف کننده برقی که از باتری نیرو می گیرند.
• محکم کردن باتری ماشین در جای خود تا مانع از حرکت و تکان آن شده و بدنه شکسته نشود.
• تمیزکاری سطح بیرونی باتری با محلول جوش شیرین برای حذف خوردگی با اسید از بدنه آن.
• کنترل مداوم باتری و دینام برای اطمینان از سلامت کامل آنها.

امید است که با در نظر داشتن و رعایت نکات بالا بتوانید عمر مفید باتری ماشین خود را تضمین نمایید.

برای مطالعه مطالب بیشتر با ایران باتری همراه باشید.