تمام آنچه درمورد سیستم برق خودرو لازم است بدانید

سیستم برق خودرو چیست؟

بسیاری از افراد سوخت و سیستم سوخت رسانی را عامل و سیستمی مهم در اتومبیل عنوان می کنند. اما باید عنوان کرد که جریان برق خودرو موجب اشتعال سوخت موجود در موتور اتومبیل خواهد شد. در واقع روشن و خاموش شدن ماشین و استارت آن از طریق برق انجام می شود. همچنین تداوم کارکرد کامپیوتر خودرو (ECU) وابسته به جریان برق است. به علاوه این موارد، برق خودرو در بالا و پایین زدن شیشه های ماشین، روشن کردن چراغ های خودرو و چراغ های راهنما، عملکرد سوئیچ خودرو و دزدگیر ماشین نیز کاربرد و نقش مهمی دارد. به طور کلی امروزه جریان برق نقش بسیار عظیمی در عملکرد و کارکرد بسیاری از امکانات و آپشن های موجود در خودروهای لوکس دارد.

سیستم برق رسانی خودرو از مهمترین قسمت ها و سیستم های یک خودرو به شمار می آید. باتری خودرو را می توان قلب تپنده و اصلی ترین جز در سیستم برق رسانی ماشین دانست. در ادامه باید افزود که توسعه و پیشرفت روز افزون صنعت الکترونیک در پیشرفت تجهیزات الکترونیک خودرو تاثیر به‌سزایی دارد. پیشرفت این صنعت افزوده شدن سیستم های جدید به بخش سخت افزاری خودرو و پیچیدگی آن ها را در پی خواهد داشت. به همین منظور می توان سیستم برق خودرو را یکی از پیچیده ترین قسمت های خودرو عنوان کرد.

در واقع سیستم برق خودرو به مجموعه ای از سیستم های الکترونیکی و الکتریکی گفته می شود که مسئول تامین انرژی موردنیاز خودرو می باشد. شایان ذکر است که این مجموعه سیستم خود متشکل از سیستم های زیرمجموعه متعددی است. این زیرمجموعه سیستم ها نیز از وظایف خاصی به صورت مکمل با دیگر سیستم های برقی و غیربرقی خودرو برخوردار هستند. لازم به ذکر است که وجود هر گونه عیب و ایرادی در هر کدام از زیرمجموعه ها نقص عملکرد فنی قطعات خودرو را در پی خواهد داشت. مادامی که زیرمجموعه ها در کنار هم بدون نقص و دارای عملکرد صحیح باشند، انرژی ذخیره شده شیمیایی به انرژی الکتریکی تبدیل و برق رسانی به قطعات خودرو انجام خواهد شد.

بخش های مختلف سیستم برق خودرو

سیستم برق خودرو در خودروهای گوناگون با توجه به نوع خودرو، قدمت، پیشرفتگی و سیستم سوخت رسانی از پیچیدگی و ساختار خاصی برخوردار است. اما به طور کلی می توان قطعات برقی خودرو را در دو دسته ی مصرف کننده برق ( همانند: انژکتور یا کامپیوتر اتومبیل ) و تامین کننده برق ماشین طبقه بندی کرد. در ادامه به بررسی برخی از اجزای سیستم برق ماشین، شرح وظایف و چگونگی عملکرد آن‌ ها می پردازیم.

باتری چه نقشی را در سیستم برق خودرو برعهده دارد؟

باتری اتومبیل را می توان یکی از اصلی ترین و مهم ترین قسمت سیستم برق خودرو عنوان کرد. در مورد اهمیت باتری می توان گفت که روشن شدن خودرو وابسته به وجود باتری است. در واقع باتری تامین برق مورد نیاز خودرو و برق رسانی به آن را برعهده دارد. همچنین باتری در صورت روشن بودن اتومبیل عمل ذخیره سازی برق خودرو را نیز انجام می دهد. لازم به ذکر است که عمر مفید اغلب باطری های ماشین دو سال است اما عواملی همانند گرما و لرزش زیاد در کاهش طول عمر مفید آن ها تاثیرگذار است.

باتری های مورد استفاده در خودروهای گوناگون در دو گروه تقسیم بندی می شوند: 

۱) باتری های سرب اسیدی یا تر

۲) باتری های اتمی یا خشک

همچنین باید در ادامه افزود که باطری ماشین با توجه به توان الکتریکی در انواع مختلفی ساخته و تولید می شوند. اما به صورت کلی می توان گفت که اغلب باطری خودرو استفاده شده در شرکت های خودروسازی از نوع ۱۲ ولت و ۶۰ آمپر می باشد.

دینام چه نقشی در سیستم برق ماشین دارد؟

دینام به عنوان تولیدکننده برق اتومبیل فعالیت می کند. دینام سبب تبدیل انرژی مکانیکی به انرژی الکتریکی می شود و همچنین در پر نگه داشتن باتری ماشین نقش مهمی دارد. گاهی اوقات خرابی دینام را یکی از علل زود خالی کردن باتری عنوان می کنند. چرا که شارژ باتری از طریق دینام انجام می شود. اهمیت بسیار باتری خودرو و نقش مهم آن در کارکرد خودرو، بازدید هر چند وقت یکبار دینام و تسمه‌ی واسط میان موتور و دینام را می طلبد. در صورت هر گونه خرابی در دینام باید نسبت به تعویض و تعمیر آن اقدام کرد.

دینام با دریافت نیروی موتور از طریق تسمه دینام برق بخش های مختلف خودرو را تامین می کند. در ادامه باید افزود که دینام در اتومبیل های جدید به “آلترناتور” نامیده شده اند. نمی توان میزان ولتاژ برق تولیدی دینام یا آلترناتور را برای تمام خودروها یکسان بیان کرد اما به طور کلی و اغلب این میزان برق  در حدود ۱۲ ولت می باشد.

کوئل چه وظیفه ای در سیستم برق خودرو دارد؟

همانطور که قبلاً ذکر کردیم میزان ولتاژ برق تولیدی دینام یا آلترناتور ۱۲ ولت می باشد. شمع ها برای ایجاد جرقه نیازمند برق ۷۰۰۰ ولت هستند در حالی که ولتاژ تولیدی دینام جوابگوی نیاز شمع ها نیست. اما با این اوصاف، کوئل می تواند پاسخگوی این کمبود برق مورد نیاز شمع ها باشد. کوئل قادر به تامین برق مورد نیاز شمع ها برای ایجاد جرقه است. کوئل با تقویت برق باتری و دینام سبب تامین برق مورد نیاز شمع ها خواهد شد.

اگر زمانی در روشن کردن خودروی خود دچار مشکل شدید یا موتور شما عملکرد بد و همراه با لرزشی داشت، این ایرادات و مشکلات خودروی خود را تاحد زیادی مرتبط با کوئل بدانید. همچنین اگر کوئل خراب باشد، ریپ زدن موتور و افزایش مصرف سوخت خودرو را نیز در پی خواهد داشت.

وظیفه ی دلکو در سیستم برق رسانی خودرو چیست؟

دلکو وظیفه ی توزیع جریان برق تقویت شده اتومبیل در شمع ها را بر عهده دارد. همچنین دلکو با دریافت انرژی از موتور قادر به قطع و وصل کردن جریان مدار اولیه کوئل خواهد بود. از دیگر وظایف دلکو می توان به قطع و وصل مدار اولیه از طریق پلاتین و تنظیم پیش جرقه متناسب با دور خودرو اشاره کرد. لازم به ذکر است که قطعه ی دلکو در سیستم های برق رسانی جدید و مدرن وجود ندارد؛ به علت هماهنگی و ارتباط بیشتر، ترکیب آن با کوئل صورت گرفته است.

نقش شمع ها در سیستم برق خودرو چیست؟

شمع ها جزو قطعات مهم و اصلی سیستم برق خودرو به حساب می آیند. شمع ها با ایجاد جرقه سبب احتراق ترکیب سوخت و هوا می شوند. شمع ها با تحویل ولتاژ خروجی از کوئل سبب ایجاد جرقه و احتراق در موتور و در نهایت موجب به حرکت درآوردن پیستون ها در سیلندر خواهند شد.

شمع ها به عنوان آخرین قطعه در مدار جرقه سیستم برق رسانی ماشین فعالیت می کنند. عملکرد خوب موتور ماشین به زمان و کیفیت ایجاد جرقه توسط شمع ها بسیار وابسته است. به همین منظور توصیه بسیاری از مکانیک ها بر این است که تمیز کردن شمع ها پس از هر ۸ الی ۱۰ هزار کیلومتر و همچنین تعویض آن پس از هر ۱۶ الی ۲۰ هزار کیلومتر برای عملکرد خوب موتور لازم است. لازم به ذکر است که شمع ها در انواع مختلفی همچون: شمع گرم، شمع سرد، شمع نیکلی، شمع ایریدیومی، شمع پلاتینیومی و شمع های چند الکترودی وجود دارند.

وایر شمع ها در سیستم برق رسانی خودرو چه می کنند؟

وایر شمع ها سیم های ولتاژ بالای ویژه ای هستند که انتقال جریان برق تولیدی از کوئل به دلکو و از دلکو به شمع ها را بر عهده دارند.

اغلب مکانیک ها بازدید دوره ای از وایرشمع ها را توصیه می کنند. کیفیت بالای عایق استفاده در وایر شمع ها انتقال بهتر جریان برق با ولتاژ بالا به شمع ها را به ارمغان می آورد. همچنین در کاهش تلفات انرژی و افزایش سرعت زمان انتقال جریان بسیار تاثیرگذار عمل می‌کند. لازم به ذکر است که تنها خرابی و صدمه ای که می تواند شامل وایرشمع ها شود، آسیب به لایه عایق آن ها است. چرا آسیب و خرابی وایرشمع ها سبب عملکرد بد پیشرانه اتومبیل و افزایش مصرف سوخت خودرو خواهد شد. همچنین شل شدن وایر شمع ها از دیگر اتفاقات رایج در خصوص آن ها است که سبب روشن نشدن خودرو می شود.

عملکرد فیوزها در سیستم برق ماشین چیست؟

فیوز از اجزای فرعی سیستم برق خودرو به شمار می آید. در اغلب یک جعبه فیوز در همه اتومبیل ها تعبیه شده است که محل قرارگیری همه فیوزهای مدارهای مختلف می باشد. این جعبه فیوز در برخی خودروها در کابین و در برخی دیگر در قسمت موتور قرار گرفته است.

فیوز در صورت اتصالی، کاهش یا افزایش میزان برق در سیستم برق خودرو مانع از آسیب و صدمه به سیستم برق رسانی می شود. باید افزود که افزایش شدت جریان عبوری سوختن فیوز و قطع جریان برق را در پی دارد که این امر سبب جلوگیری از افزایش حرارت و صدمه به اجزای اصلی سیستم خواهد شد.

وظیفه ی کنترل کننده ها در سیستم برق رسانی خودرو چیست؟

کنترل کننده ها در سیستم برق ماشین همچون یک کلید، جریان برق ورودی به قطعات را قطع و وصل می کنند. باتری در زمان روشن بودن خودرو و دینام در هنگام خاموش بودن برق مورد نیاز قطعات مختلف خودرو را تامین می کنند. اما باید گفت که تمام قطعات همیشه به برق نیاز ندارند و فقط در صورت لزوم و استفاده با برق کار می کنند. اینجاست که باید گفت کنترل کننده ها وظیفه ی کنترل و قطع و وصل جریان به قطعات و همچنین تنظیم آن یا به عبارتی کاهش یا افزایش جریان ورودی به قطعات را برعهده دارند.

آفتامات چیست و چه وظیفه ای دارد؟

رگلاتور موجود در دینام با نام آفتامات شناخته می شود. آفتامات قادر است که جریان الکتریکی ورودی آرمیچر را تنظیم و توان الکتریکی خروجی دینام را بررسی و کنترل کند. شایان ذکر است که آفتامات دینام با کنترل ولتاژ تولیدی و جریان مصرفی مانع از سوختن مولد برق و مصرف کننده ها و همچنین آسیب به آن ها خواهد شد. آفتامات به عنوان یک رابط بین دینام و باتری ماشین فعالیت می کند. در ادامه از دیگر وظایف آفتامات می توان اشاره کرد که آفتامات ولتاژ خروجی و تولیدی دینام را کنترل می کند. هنگامی که باتری خودرو خاموش است، آفتامات از تخلیه جریان باطری در دینام جلوگیری می کند. آفتامات شارژ عمل شدن باتری را پس از پرشدن کامل قطع می کند.

اهمیت سوکت ها در سیستم برق ماشین چیست؟

ممکن است عده ای سوکت ها را از قطعات کم اهمیت خودرو بدانند اما سوکت ها یا همان کانکتور از اهمیت خاصی در سیستم برق خودرو برخوردار هستند. در واقع سوکت ها سیم های مدارهای متعدد را به قطعات مصرف کننده برق خودرو متصل می کنند و به نوعی رابط بین آن ها هستند. فقدان وجود سوکت ها در ماشین سبب ناممکن شدن تعمیرات سیم کشی آن خواهد شد. همچنین در ادامه باید افزود که سوکت ها باید از ویژگی هایی همانند: ضد آب بودن، ضد زنگ بودن و اتصال الکتریکی مناسب برخوردار باشد تا بتواند عملکرد صحیحی در سیستم برق خودرو داشته باشد.

بررسی کاربرد سیم‌های اتومبیل با رنگ های مختلف

سیم کشی موجود در خودروها به دلیل پیشرفت آن ها و مجهز شدن به آپشن‌های متعدد بسیار پیچیده شده است. به همین خاطر شرکت های اتومبیل سازی دنیا برای هر یک از سیم ها کاربرد خاصی را تعریف و مشخص کرده اند. با این کار مسیریابی و دسترسی به سیم و اتصالات آن بسیار راحت خواهد شد.

کاربرد انواع رنگ سیم‌ها در کل شرکت های خودروسازی به یک صورت نیست و نمی توان آن‌ها را برای تمام خودروها یکسان عنوان کرد. اما به طور کلی، رنگ سیم های موجود در خودرو دارای کاربردهای ذیل است.

انواع رنگ سیم های موجود در سیستم برق خودرو

▪︎ آبی: سیم رنگ آبی در سیستم برق خودرو در میان کلیدها و چراغ‌های بزرگ جلوی خودرو قرار دارد.

▪︎ قرمز: سیم های میان کلیدها و چراغ های کوچک جلو و عقب خودرو به رنگ سبز هستند و وظیفه‌ی برق رسانی آن ها را برعهده دارند.

▪︎ سبز: سیم های میان فیوز، مصرف کننده ها و چراغ راهنما سبز رنگ هستند.

▪︎ زرد: سیم زرد در سیستم برق خودرو به منظور تامین برق چراغ شارژ، جعبه فیوز و میان دینام به کار می رود.

▪︎ سفید: سیم سفید رنگ در چراغ های اخطار دهنده، چراغ روغن و کوئل قرار دارد.

▪︎ مشکی: از سیم مشکی در سیستم برق خودرو به منظور اتصال بدنه استفاده می شود.

برای مطالعه مطالب بیشتر با ایران باتری همراه باشید.