چشم انداز ساخت خودروی الکتریکی؛ تارا برقی
یکی از دلایل روی آوردن کمپانی های خودروسازی در جهان برای ساخت خودروی برقی (Electrical Vehicle)، مصرف بالای سوخت توسط وسایل نقلیه مثل ماشین و موتورسیکلت ها است. این وسایل سبب ایجاد آلاینده های بی شماری شده و محیط زیست را به چالش کشیده است. شرکت ایران خودرو، سازنده ماشین تارا برقی به وضعیت محیط زیست توجه کرده است و به علت کاهش منابع فسیلی، تصمیم گرفته است تا محصولات خود را بر اساس منابع انرژی تجدید شونده تولید کند.
مهم ترین هدف آنها، برای ساخت تارا برقی جایگزین کردن انرژی الکتریکی به جای انرژی فسیلی است و ماشین الکتریکی را به عنوان نیروی محرکه جدید معرفی کنند. زیرا طبق آمار چنانچه مصرف سوخت های فسیلی به همین روند ادامه داشته باشد، در سال 2050 میزان دی اکسید کربن دو برابر خواهد شد. اما با تولید ماشین تارا برقی می توان به کاهش مصرف سوخت و آلاینده های گلخانه ای کمک کرد.
جالب است بدانید که قیمت بالای باتری و توان پایین ماشین برقی منجر شد، کارخانه های ساخت خودرو تا سال 1910 تولید تمام ماشین های برقی خود را تعطیل کنند. ساخت این مدل ماشین تقریبا تا اواخر قرن بیست و یکم به فراموشی سپرده شده بود و کاربرد آن محدود به خودروهای کوچکی مثل ماشین گلف بود. با بالا رفتن قیمت نفت و فرآورده های آن و آلودگی روز افزون هوا، انگیزه ساخت خودروی برقی بین سازندگان اتومبیل مجدد افزایش یافت.
در همین راستا نیز طرح تولید تارا برقی توسط سازندگان اتومبیل با توجه به دلایل اقتصادی و فنی مانند حوزه بحث آلاینده ها، مصرف انرژی، فناوری و مبحث اقتصادی مورد توجه قرار گرفته است. با وجود اینکه کشور از زیرساخت های مناسب برای تولید ماشین های الکتریکی برخوردار نیست، اما ایران خودرو، ساخت خودروهای برقی را دستور کار خود قرار داده است.
نگاهی به تاریخچه ساخت ماشین برقی در جهان
خودروی برقی با باتری قابل شارژ اولین بار در سال 1859 توسط گاستون پلانته، فیزیکدان فرانسوی تولید شد. اما اولین اتومبیل برقی که بتواند انسان را حمل کند، در سال 1881 توسط گوستاو ترووه فرانسوی اختراع شد. او یک موتور برقی زیمنس را ترقی داد و آن را همراه با یک باتری قابل شارژ بر روی سه چرخه انگلیسی جاگذاری کرد و در پاریس به آزمایش آن پرداخت. این آزمایش موفقیت آمیز بود؛ اما هرگز به ثبت نرسید.
در واقع فرانسه و انگلیس اولین کشورهایی هستند که از ساخت اتومبیل های برقی استقبال کردند. در نهایت در سال 1888 مهندس آلمانی، آندریاس فلوکن اولین ماشین برقی واقعی در جهان را تولید کرد. در سال 1899 ادیسون تلاش های زیادی برای حل کردن چالش بزرگ ماشین های برقی، یعنی باتری های قابل شارژ انجام داد. او پیش بینی کرده بود اگر برای این مسئله راه حل پیدا نشود، این خودروها توانایی رقابت با خودروهای بنزینی را نخواهد داشت.
در حال حاضر نیز مهندسان خودروسازی در شرکت های ساخت اتومبیل هنوز مشکلات باطری (وزن، هزینه و حفظ شارژ در مسیرهای طولانی) را حل نکرده اند و سازندگان تارا برقی نیز با چنین چالشی مواجه هستند. بیشتر مهندسان اتومبیل سازی برای حل این معضل، خودروهای هیبریدی را جایگزین اتومبیل های برقی و بنزینی کرده اند. این نوع اتومبیل ها یک یا چند موتور برقی و یک موتور بنزینی دارند.
در ایران اولین اتومبیل برقی در سال 1396 به نام ساینای برقی ساخته شد و قرار بود به تولید انبوه برسد؛ اما این اتفاق هرگز نیفتاد و به علت نداشتن زیر ساخت های مناسب برای شارژ باتری، امکان تولید بیشتر فراهم نشد. بعد از آن ساخت تارا برقی در دستور کار سازندگان اتومبیل برقی در ایران خودرو قرار گرفته است و مدیران آن قول داده اند که آن را راهی جاده های کشور کنند.
اولین خودروی تمام برقی ایران که جدیدا شماره گذاری شده است، یوز نام دارد که در حال حاضر در خیابان های تهران تردد می کند. این ماشین کوچک و جمع و جور در بین کاربران شبکه های اجتماعی مورد استقبال قرار گرفته است. قبل از پرداختن به ساخت تارا برقی و اولین اتومبیل تمام برقی شماره گذاری شده در ایران، بهتر است با انواع ماشین الکتریکی آشنا شوید. در ادامه مقاله درباره خودروهای الکتریکی که در ایران وجود دارد، صحبت خواهد شد.
انواع خودروهای برقی
به طور کلی خودرو الکتریکی در سه دسته قرار می گیرد که هر کدام از آنها دارای مزایا و معایبی است. خودروهای برقی ساخته شده در ایران و جهان بر اساس این سه مدل است. در ایران نیز برای ساخت تارا برقی، از این فناوری استفاده شده است.
خودرو الکتریکیEV
خودروی الکتریکی (Electrical Vehicle) دارای موتور الکتریکی و باتری برای تامین انرژی الکتریکی است. انرژی آنها با اتصال به یک شبکه و ترمز خودرو تامین می شود. از مهم ترین مزیت های آن، عاری بودن از آلاینده های گلخانه ای، سرو صدای کمتر، قیمت مناسب و عملکرد بالا نسبت به نوع موتورهای احتراقی است. عیب آن، عيب اصلي اين خودروها، وابستگي كامل به باتري (تکنولوژي آن هنوز به ظرفيت و چگالي انرژي قابل مقايسه با سوخت های فسیلی نرسیده است) می باشد.
خودروهاي الکتريکي هيبريدي (HEV)
خودروی الکتریکی هیبریدی (Hybrid Electrical Vehicle) هم دارای موتور با سوخت فسیلی است و هم از یک موتور برقی با باتری کافی بهره مند است. در حال حاضر این نوع خودرو از محبوبیت بالایی برخوردار است و در کشورهای توسعه یافته، فروش این مدل اتومبیل افزایش یافته است. مهم ترین عیب آن وابسته بودن موتور سوخت فسیلی است، یعنی برای حرکت اولیه به انرژی فسیلی نیاز دارد. عیب دیگر آن این است که با شبکه های برق نمی توان آن را شارژ کرد.
خودروهاي هيبريدي قابل اتصال به شبکه (PHEV)
خودروی هیبریدی قابل اتصال به شبکه (Plugin Hybrid Electrical Vehicle) برای رفع نقص خودروی HEV طراحی شده است. این ماشین ها قابلیت شارژ از شبکه های برق را دارا هستند. باتری به کار رفته در این ماشین نسبت به انواع دیگر بیشتر است. البته در این مدل نیز موتور با سوخت فسیلی به حرکت در می آید.
ویژگی ها و مشخصات تارا برقی؛ محصولی دانش بنیان
تارا برقی محصولی دانش بنیان که اولین ماشین برقی تولید شده شرکت ایران خودرو است. این ماشین در صورت فراهم شدن زیرساخت های عرضه جایگاه های شارژ در کشور به بازار عرضه خواهد شد. پروژه ساخت ماشین برقی تارا در سال 1399 در شرکت جتکو (شرکت جامع تحقیق و توسعه فناوری های خودرو) کلید خورد. از نظر مهندسین، ماشین تارا شرایط بهتری برای برقی شدن دارد.
تارا برقی بر مبنای یک خودروی بنزین سوز است که تغییراتی در سیستم های ترمز، تعلیق، فرمان و سیم کشی آن داده شده است. این تغییرات بستر برقی شدن تارا را فراهم کرده است. همچنین به سیستم هایی مانند درایو، شارژر، باتری و سامانه حرارت تجهیز شده است.
تمام سیستم های تارا برقی در ایران طراحی و تولید شده است، فقط باتری آن محصول کشورهای دیگر می باشد. هر چند تمامی شرکت های برتر خودروسازی، باتری های خود را از کمپانی های تولید باتری تامین می کنند.
برای مجموعه جتکو، هدف از ساخت تارا برقی ورود به عرصه ساخت ماشین های الکتریکی است. هر چند که این محصول نیز از شرکت های خارجی الگوبرداری شده است، اما برخی از ویژگی ها مختص تارا است. این ماشین از یک موتور برقی برای گرفتن نیرو استفاده می کند و حداکثر سرعت آن 140 کیلومتر در ساعت است. باتری آن 45 کیلووات و با یک بار شارژ، قابلیت طی 300 کیلومتر را دارد. حداکثر زمان شارژ باتری تارا 10 ساعت با شارژ خانگی و 30 دقیقه با شارژ سریع است. در ساخت تارا از تسلا الگوبرداری شده است.
اولین خودروی برقی در ایران؛ یوز
اولین خودروی تمام برقی ایرانی برای حل معضلات ترافیکی و آلودگی هوای کلان شهرهایی مثل تهران تولید شده است. توجه به این مسائل در اولویت اکثر کشورهای جهان است و در این باره نیز ایران گام هایی را برداشته است. نام ماشین الکتریکی که در ایران به عنوان اولین اتومبیل برقی معرفی شده است، یوز نام دارد. این ماشین برای یک یا دو سرنشین طراحی، توسط مهندسین ایرانی به بازار عرضه شده است. طبق طراحی، این خودرو یک موتور سیکلت چهار چرخ محسوب می شود که دارای سقف است.
برای رانندگی با این خودرو نیاز به گواهینامه اتومبیل دارید. این ماشین بعد از انجام تست های استاندارد وارد چرخه حمل و نقل کشور شده است. توان این ماشین 20 اسب بخار است و می تواند با حداکثر سرعت 80 کیلومتر در ساعت حرکت کند. با شارژ کامل آن، شما می توانید از 3.5 ساعت رانندگی لذت ببرید.
از نظر شکل ظاهری ماشین الکتریکی یوز، درهای آن رو به بالا باز می شود و فضای کمتری را اشغال می کند. طول آن 2.32 متر با عرض 1.19 متر و ارتفاع 1.46 متر است. این ماشین از 900 قطعه تشکیل شده است. در ساخت قطعات آن شرکت های داخلی و خارجی با یکدیگر همکاری کرده اند؛ اما بیش از 80 درصد قطعات آن در ایران ساخته شده است. داخل خودرو یک صفحه مانیتور 4.3 اینچی قرار گرفته است.
ماشین الکتریکی یوز به عنوان خودرو یا موتورسیکلت چهار چرخ در سال 1394 توسط دانشجویان دانشگاه آزاد باراجین قزوین طراحی شده است. آنها شرکت دانش بنیان پاراکس موتورز را بنیان گذاشتند و توانستند طراحی خود را به سرانجام برسانند. در حال حاضر هم این خودرو شماره گذاری شده است و نمونه هایی از آن را در خیابان های تهران می توان مشاهده کرد.ماشین برقی یوز از نمونه فرانسوی آن یعنی رنو توئیزی الگوبرداری شده است. کمپانی رنو در سال 2009، رنو توئیزی را به جهان معرفی کرد و در سال 2012 آن را به بازار عرضه نمود. مهندسین نیز با الگو گرفتن از آن نمونه ایرانی را طراحی کردند. یوز فعلا به تولید انبوه نرسیده است. دلیل آن هم نداشتن زیرساخت های لازم برای کسانی است که این ماشین ها را برای رانندگی انتخاب می کنند.
خودروهای برقی موجود در ایران متعلق به کدام کمپانی ها است؟
در حال حاضر خودرو برقی یکی از محبوب ترین خودروهای جهان است. هر چند که ایران به تازگی برای ساخت اتومبیل های الکتریکی روی آورده است و با محصولاتی چون تارا برقی در بازار گام های بلندی را برداشته است؛ اما ماشین های برقی موجود در ایران، بومی نیستند.
دلیل کم توجهی به ساخت ماشین برقی این است که هنوز وضعیت محیط زیست به دغدغه تبدیل نشده است و زیرساخت های تولید ماشین های الکتریکی در ایران وجود ندارد. البته برخی از شرکت های وارد کننده، به محیط زیست اهمیت داده و خودروهای برقی به ایران وارد می کنند. مهم ترین برند هایی که ماشین های برقی آنها در ایران موجود است، عبارت است از:
- تویوتا کمری هیبریدی
- تویوتا پریوس
- لکسوس CT 200h
- هیوندا سوناتای هیبریدی
- کیا اپتیما
در بین این خودروهای برقی تویوتا پریوس و کیا اپتیما از خودرو های پرطرفدار در ایران است و بسیار مورد توجه قرار گرفته است.
چالش های پیشرو شرکت های پیشتاز ساخت خودروهای برقی
پیش بینی ها حاکی از این است تا چند سال آینده، استفاده از خودروی برقی به یکی از محصولات محبوب تبدیل خواهد شد. خودروسازان داخلی نیز تمایل دارند در این عرصه ورود پیدا کنند و با ساخت اتومبیل های برقی از کشورهای دیگر عقب نمانند.
در همین راستا شرکت خودروسازی سایپا با ماشین “آریای برقی” و شرکت ایران خودرو با “تارا برقی” به میدان آمده اند و قصد دارند که محصولات برقی خود را عرضه کنند. اما برای تولید ماشین های الکتریکی چالش های زیادی پیش روی سازندگان و تولیدکنندگان خودرو وجود دارد. اولین کار در این زمینه فراهم کردن شرایط و بستر مناسب برای استفاده از ماشین های برقی است. دومین کار فراهم کردن زیر ساخت های لازم برای مصرف کنندگان است.
برای پیشرفت خودرو برقی در ایران سه زیر ساخت باید مد نظر قرار بگیرد. به طور کلی سه نیاز اصلی جایگاه شارژ، تجدید باتری و خدمات پس از فروش برای مشتریان و مصرف کنندگان باید فراهم شود. ایران خودرو برای عرضه انبوه تارا برقی باید تمام جوانب را بسنجد. مهم این است که قبل از تولید و عرضه آنها در بازار، شرایط مناسب مثل ارائه خدمات به مشتریان فراهم شود. برای شرکت های سازنده ایرانی فراهم کردن تمام این شرایط مقدور نیست و به همکاری دولت نیاز دارند. اگر این دغدغه های پیش رو درباره زیر ساخت ها حل نشود نمی توان انتظار برند سازی اتومبیل برقی در کشور را داشت.
ّبرای مطالعه مطالب بیشتر با ایران باتری همراه باشید.
