در این متن سعی داریم تا در باب چگونگی شناسایی معیوب شدن باتری خودرو صحبت کنیم و چگونه تعویض باتری ماشین انجام دهیم. به عنوان یک راننده باید بدانیم که ماشین ما چه نیازهایی دارد و نسبت به تجهیزات مصرفی آن حساس باشیم. هنگامی که قطعات به پایان عمر خود نزدیک می شوند از کارایی آنها کاسته شده و ممکن است فعالیت قطعات مرتبط را نیز تحت تاثیر قرار دهند.
یکی از تجهیزات کلیدی در تمام خودرو ها باتری است. شما وظیفه دارید تا سریعا معیوب و یا ضعیف شدن آن را تشخیص دهید تا از بروز اختلالات بعدی پیشگیری کنید. اما جای نگرانی نیست چرا که ما با این مقاله به کمک شما آمده ایم و در ادامه تمامی علائم و علل این مسئله را شرح خواهیم داد.
چطور متوجه شویم که باطری خودرو معیوب شده است؟
بدون تجهیزات و ادوات تخصصی نیز می توان تا حدود زیادی متوجه معیوب شدن باتری ماشین شد. مهندسین و تعمیرکاران یک سری علامت را به عنوان نشانه های این اختلال مطرح کرده اند. با کمک آنها می توانیم متوجه ضعیف شدن باطری یا به عبارتی روشن نشدن ماشین شویم. البته روشن نشدن خودرو می تواند به دلایل متعددی رخ دهد اما یکی از کلیدی ترین موارد ضعیف شدن یا خالی شدن باطری است.
در اغلب مواقع باتری به یکباره خالی نمی شود بلکه پیش از معیوب شدن کامل نشانه هایی از خود بروز میدهد. البته در برخی موارد نادر مثل ایجاد شکستگی درونی (به دلیل یک سلول مخرب) ممکن است به یکباره باتری خالی شود.
کلیدی ترین نشانه های تعویض باتری اتومبیل
نشانه های تعویض باتری خودرو در نتیجه فرسودگی و یا ضعیف شدن باطری بروز می کنند. اخطار های داده شده از سوی تجهیزات برقی شما را راهنمایی خواهند کرد. مثلاً متوجه می شوید که برف پاکن ها همانند روال پیشین خود عملکرد سریع و بدون وقفه ای ندارند.
در برخی مواقع بوی باطری شما را متوجه خراب شدن آن می کند. علت این موضوع تلاش مکرر باطری برای شارژ مجدد به جهت تامین کمبود انرژی است. بعضا مشاهده شده که این اختلالات موجب برآمدگی و یا اصطلاحاً باد کردن باتری شده اند. پیشنهاد ما این است که چنانچه یکی از علائم ذکر شده را مشاهده کردید سریعا به نزد یک تعمیرکار مطمئن بروید. به یاد داشته باشید که باد کردن و بوی بد به علت حضور سولفوریک اسید در بدنه باتری می باشد. در ادامه به شرح سایر نشانه ها می پردازیم.
1_ تعویض باتری به دلیل عدم استارت خوردن
اجازه دهید در گام نخست به سراغ کلیدی ترین نشانه معیوب شدن باطری ماشین یعنی استارت نخوردن برویم. در این شرایط خودرو یا اصلاً استارت نمی خورد و یا به طور نامنظم استارت می زند.
چنانچه در یک روز اتومبیلتان مثل همیشه روشن میشود و در روز دیگر به سختی استارت می خورد یعنی باتری نمی تواند به درستی شارژ را نگه دارد.
اگر در حین چرخش سوئیچ صدایی مثل کلیک کردن به گوشتان می خورد یعنی اتوماتیک استارت در حال اخطار دادن به شماست. به عبارتی به دلیل ضعیف شدن باطری، استارت به درستی زده نمی شود.
2_ شروع متناوب
گاهی بعد از مدتی بلا استفاده بودن، قصد روشن کردن خودرو را داریم و متوجه می شویم که استارت نمی خورد. اما پس از مدتی کوتاه اتومبیل به آسانی استارت میخورد و موتور روشن می شود. این وضعیت یعنی باطری خودرو معیوب شده است. باطری می تواند پروسه شارژ را انجام دهد اما نمی تواند شارژ را نگه دارد و دشارژ می گردد.
3_ سرعت استارت افت کرده است
چنانچه ماشین با سرعت روتین و همیشگی استارت نمیخورد یعنی باید به سراغ ارزیابی باطری بروید. به تدریج احساس می کنیم که موتور ماشین دیر تر از قبل روشن می شود.
از دیگر علائم تعویض باطری ماشین این است که در برخی مواقع اصطلاحا ماشین سنگین استارت می خورد. ولتاژ یک باطری سالم هرگز به زیر 12 نمیرسد. چنانچه ولت متر زیر 12 ولت را نشان داد و با سنگین روشن شدن ماشین مواجه شدید یعنی باید سریعا باطری را تعویض نمایید. در این وضعیت به علت عدم شارژ صحیح دینام تجهیزات برقی نیز به درستی کار نخواهند کرد.
البته احتمال شل شدگی و یا شکستگی پایانه ها نیز زیاد است. حتی اگر پایانه ها تنها کمی شل شده باشند باز هم ماشین به درستی استارت نخواهد خورد. به یاد داشته باشید که چکاپ مرتب می تواند به شما فرصت ارزیابی سلامت باطری را بدهد.
4_ فرورفتگی یا برجستگی باتری خودرو
هنگامی که موارد قبل را برای معیوب شدن باطری بررسی کرده اید اما همچنان مردد هستید، این مورد مهر تاییدی بر تردید شما خواهد بود. زمانی که باتری معیوب شده باشد حالتی باد کرده و یا فرو رفته به خود می گیرد. تجمع گاز هیدروژن سبب تورم پوسته باتری خواهد شد. این وضعیت هنگامی رخ می دهد که دینام بیشتر از حد طبیعی شارژ شده و قادر به دفع گازهای تولیدی نیست. همچنین حرارت بیش از اندازه موتور نیز می تواند عامل ایجاد کننده این حالت باشد.
مواردی چون ضربه و فشار نیز عمر مفید باطری را به شدت کاهش می دهند. هرگز به پایانه های باتری ضربه های شدید وارد نکنید چرا که ممکن است سبب قطع سیم ها یا معیوب شدن صفحات باطری شوید.
تمامی موارد اشاره شده فاکتورهای موثر در خرابی باتری هستند. ممکن است موجب معیوب شدن کامل باتری نشوند اما بدون شک در طول عمر مفید آن تاثیر منفی خواهند گذاشت.
5_ استارت نخوردن باطری اتومبیل در فصول سرد
پنجمین نشانه ای که می توانید با کمک آن به زمان تعویض باتری پی ببرید این مورد است. باتری های معیوب نمی توانند در هوای گرم به خوبی شارژ را نگه دارند. در دمای بالا سرعت مکانیسم های شیمیایی بیشتر شده لذا باطری سریعا دشارژ می شود. در حقیقت دماهای بالا موجب تخلیه شدید مایع درون باتری می گردد؛ از این رو زمستان به یک چالش جدی تبدیل خواهد شد.
در فصول گرم به علت تبخیر آب درون الکترولیت حجم سولفات بیشتر می گردد. در ده درجه سانتیگراد حدود 0.1 باتری تخلیه شارژ می شود. در سی درجه سانتیگراد نیز این عدد به 0.4 ولت خواهد رسید.
از آنجایی که در فصول سرد سرعت مکانیسم های شیمیایی افت میکند لذا برای حرکت روغن سفت شده بایستی موتور، انرژی بیشتری مصرف کند.
اگر به باطری اتومبیل ها توجه کرده باشید احتمالا عبارت Cold Cranking Amps را دیده اید. این عبارت به معنای حضور آمپری با توان کافی به جهت استارت زدن در فصول زمستان است.
به عنوان نکته آخر در این پاراگراف لازم است این را متذکر شویم که باتری های اسید سرب عمری حدود دو تا چهار سال دارند. البته شرایط نگهداری و میزان مصرف می تواند بر روی طول عمر مفید آنها تاثیر گذار باشد.
6_ تعویض باتری به دلیل مشاهده خوردگی و رسوب
یکی از علائم ظاهری که می تواند به شما در تشخیص زمان تعویض باتری کمک کند تشکیل رسوب بر روی قطب های باتری است. این حالت نشانگر نشتی بوده و موجب تضعیف عملکرد باطری ها علی الخصوص نمونه های اسید سربی خواهد شد. رسوبات می توانند مسیر حرکت الکترون ها به پایانه های باطری را با اختلال مواجه کنند. بسیار مهم است که رسوبات تشکیل شده را از بین ببرید تا باطری بتواند به خوبی ایفای نقش کند. البته شارژ به موقع و نگهداری صحیح می تواند خوردگی ها را به حداقل برساند. همچنین می توانید لنت هایی از جنس نمد و کاور شده را زیر ترمینال ها جای دهید تا مطمئن شوید که در صورت نشتی، اسید بر روی باطری نخواهد ریخت.
7_ کم نور شدن لامپ های ماشین
اگر پس از مدتی احساس می کنید که لامپ های ماشین کم نور تر از همیشه شده اند باید به دنبال علت این موضوع باشید. این احتمال زیاد است که زمان تعویض یا شارژ باطری فرا رسیده باشد.
با ارزیابی باطری خودرو متوجه می شوید که آیا اختلالی در خمیر و یا دینام رخ داده یا خیر. ولتاژ باطری را چک کنید و مطمئن شوید که زیر 13.5 نباشد. چنانچه کمتر از این میزان بود یعنی دینام نمی تواند به خوبی با باطری هماهنگ شود.فرقی ندارد که باتری تا چه میزان جدید و باکیفیت است، چنانچه به میزان لازم و مکرر از آن استفاده نکنید ریسک خالی شدن آن افزایش خواهد یافت. در بهترین حالت احتمالاً به علت عدم رسیدن انرژی کافی، وسایل برقی مثل برف پاکن، ضبط ماشین و چراغ ها ضعیف خواهند شد. به مرور نیز با ادامه این روند تجهیزات از کار خواهند افتاد.
چنانچه لامپ ها کم نور شده اند و موتور نیز با قدرت قبلی روشن نمی شود یعنی باتری نیازمند شارژ دوباره است. اگر چراغ ها روشن شوند اما ماشین استارت نخورد یعنی باطری ماشین باید با نمونه جدید تعویض گردد. به طور کلی توصیه می کنیم که مرتب ماشین را روشن کنید. هرگز طولانی مدت ماشین را خاموش در پارکینگ رها نکنید چرا که باطری به یکباره خالی می شود.
8_ تغییر رنگ نشانگر باتری
از دیگر مواردی که می تواند زمان تعویض این قطعات را به شما هشدار دهد این مورد است. نشانگر تعبیه شده در این تجهیزات راهنمای کاملی برای عمر مصرف شده باطری هاست. با گذشت زمان و مصرف باتری شاهد تغییر رنگ نشانگر هستیم. هنگامی که باتری سالم باشد نشانگر این موضوع را با رنگ سبز به شما اطلاع می دهد. هنگامی که اعلامگر به رنگ زرد درآید یعنی باتری نیازمند شارژ مجدد است. رنگ قرمز نیز بدان معناست که باید این تجهیزات را با نمونه جدید عوض کنید.
البته ناگفته نماند که در برخی مواقع نادر به علت قطعی صفحات درونی، باتری خراب می شود اما همچنان رنگ نشانگر سبز است.
اکیدا توصیه می کنیم که اگر با تغییر رنگ اعلامگر مواجه شدید سریعا نزد یک تعمیرکار یا نمایندگی فروش باطری بروید. چرا که با تمام شدن عمر مفید، باطری عملا بی فایده شده و نمی تواند عملکرد درستی داشته باشد.
9_ تعویض باتری به دلیل روشن شدن چراغ چک موتور
از دیگر نشانه هایی که به ما هشدار می دهند که به زمان تعویض باتری نزدیک شده ایم روشن شدن چراغ چک موتور است. فعال شدن این چراغ می تواند به دلایل مختلفی رخ دهد و تنها مربوط به معیوب شدن باطری نیست. در هر صورت چنانچه متوجه فعال شدن این اعلامگر شدید هرگز آن را نادیده نگیرید و فورا به یک مکانیک ماهر مراجعه کنید.
10_ احساس بوی عجیب و غیرمعمول
بعضا متوجه بوی عجیبی از سوی باطری می شویم که به علت نشتی مایع منتشر شده است.باید بدانید که به احتمال زیاد آب مقطر نیست بلکه ناشی از نشر اسید می باشد. با بیرون ریزی این اسید بویی مثل تخم مرغ گندیده به مشام شما خواهد رسید. علت این بو نیز حضور گاز هیدروژن سولفید است.
سایر نشانه های هشدار دهنده برای تعویض باتری
- تا پیش از شروع کار موتور هیچ لامپ، گیج و تجهیز برقی فعال نمی شود. در زمان روشن شدن خودرو تجهیزات برقی فعال شده اما هنگام رانندگی مرتب روشن و خاموش می شوند.
- باطری خودرو در فاصله زمانی کم (4-5 روز یکبار) نیاز به اتصال باطری به باطری پیدا می کند. این وضعیت عموماً در فصول سرد و یا سربالایی ها بیشتر دیده می شود.
- در حین روشن شدن موتور، تجهیزات جانبی به صورت کم نور و ضعیف روشن می شوند. در حین رانندگی نیز عموما با خاموش شدن مکرر تجهیزات مواجه می شویم.
- لامپ آلترناتور معیوب می شود. در زمان روشن شدن موتور، اتومبیل کمی به لرزش می افتد.
- در زمان شتاب گرفتن موتور تجهیزات برقی به حالت چشمک زن درمی آیند.
طول عمر باتری خودرو چقدر است؟
در اغلب مواقع طول عمر باتری ماشین بین دو تا سه سال است. البته با توجه به نوع باتری، برند، خارجی یا ایرانی بودن، چگونگی نگهداری و شرایط جوی این زمان می تواند کم و یا بیشتر شود.
پیشنهاد می کنیم که این قطعات را هر دو سال و نیم یکبار با نمونه جدید عوض کنید. در سرویس های دوره ای باطری ها را نیز چک کنید و مطمئن شوید که سالم هستند و ولتاژ آنها افت نکرده است. در صورت بروز هر گونه مشکل به خرید باتری ماشین اقدام نمایید.
از دیگر فاکتورهای تاثیرگذار بر عمر مفید این قطعات می توانیم به سلونوئید، استارت، کابل و پایانه های باطری اشاره کنیم. هر چند که سن باتری ها نیز در این مورد تاثیر گذار است.
حتی اگر هیچ علامتی ناشی از ضعیف شدن باتری مشاهده نکردید باز هم نباید نسبت به سلامت آنها سهل انگاری کنید.
برای مطالعه مطالب بیشتر با ایران باتری همراه باشید.
